Gatunki stali różnią się od siebie wieloma parametrami. Różnice te obejmują nie tylko skład chemiczny, lecz także zastosowanie stali, jej własności mechaniczne i fizyczne. Pod względem chemicznym wyróżniamy stale stopowe i niestopowe. W każdej z tych grup występują dodatkowe podziały m.in. na stale podstawowe, specjalne i jakościowe. Przyjrzyjmy się więc ostatniej z nich i sprawdźmy jakie cechy musi posiadać stal, aby nazywać ją stalą jakościową?
Jaką stal możemy nazywać stalą jakościową?
Generalnie rodzaje stali można podzielić na dwie podstawowe kategorie. Pierwszą stanowią stale niestopowe, a drugą stale stopowe. Oba gatunki różnią się od siebie zawartością pierwiastków stopowych m.in. aluminium, chromu, manganu, niklu, wolframu i wielu innych. Zgodnie z normą PN-EN 10020:1996 Jeżeli zawartość pierwiastków jest niższa od obowiązujących wartości granicznych wtedy mamy do czynienia ze stalą niestopową. Jeśli natomiast jest wyższa, wówczas produkt klasyfikujemy jako stal stopową. Stal jakościowa może mieć postać stali stopowej bądź niestopowej. Kryteria, które musi spełniać stal, by uznać ją za jakościową, przybliża ekspert firmy MTM Stal z Tarnowskich Gór, która specjalizuje się w dystrybucji i obróbce wyrobów hutniczych:
Niestopowe stale jakościowe po obróbce cieplnej muszą posiadać wyższe parametry techniczne niż stale podstawowe. Jest to związane z ich zastosowaniem i dotyczy głównie takich cech jak: wrażliwość na pękanie, wielkość ziarna czy podatność na kształtowanie. Stale tej klasy najczęściej są wykorzystywane w przemyśle stoczniowym, branży budowlanej oraz przy produkcji urządzeń pracujących pod ciśnieniem. Podobne zastosowanie mają stale jakościowe stopowe, lecz w ich przypadku zawartość pierwiastków stopowych jest znacznie wyższa i przekracza obowiązujące wartości graniczne. Stali tego typu raczej nie ulepsza się cieplnie i nie utwardza powierzchniowo. Drobnoziarnista struktura oraz możliwość spawania powodują, że jakościowa stal stopowa doskonale sprawdza się w przemyśle górniczym.
Gdzie znajdują zastosowanie stale jakościowe?
Stale jakościowe można uznać za jedne z najbardziej uniwersalnych wyrobów hutniczych, a fakt, że występują w odmianach niestopowych i stopowych sprawia, iż ich zastosowanie jest bardzo wszechstronne. Niestopowe stale jakościowe wykorzystywane są w produkcji statków, konstrukcji nośnych o podwyższonej wytrzymałości, urządzeń pracujących pod wysokim ciśnieniem np. butli gazowych i kotłów ciśnieniowych. Wykonuje się z nich również zbrojenia betonu oraz blachy sprężynowe. Stopowe stale jakościowe z racji większej zawartości pierwiastków wzbogacających są idealnym surowcem do produkcji stali nierdzewnej, z których produkuje się m.in. zbiorniki dla przemysłu spożywczego, rurociągi transportujące ciecze pod ciśnieniem, a także elementy konstrukcyjne narażone na działanie niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Stale jakościowe można poddawać różnym formom obróbki np. spawaniu. Nadają się także do pokrywania warstwami zabezpieczającymi m.in. cynkowania ogniowego.
